Parfümde Efsanelere Dair

"Günlük konuşmalarımızda parfüm ve kokularla ilgili çok fazla efsane duyabiliyoruz. Parfümün bayatlaması, sahte parfüm paranoyası ve parfümde ten uyumu en yaygın olanları."

Parfümde Bozulmaya Dair

Konu parfüm ve kokular olunca şehir efsaneleri de çok fazla oluyor. Bu efsaneler genelde internet aleminde çok fazla bulunuyor. Yine günlük konuşmalarımız arasında da sıkça karşılaştığımız efsaneler. Bunlardan ilk olarak en önemli gördüğüm bayatlama ya da bozulma konusuna değinmek isterim. "Bu parfüm bozuk", "bayatlamış", "raf ömrü geçmiş" gibi çok fazla şikayetle ya da bilmişlikle karşılaşırız. Size çok net söyleyebilirim ki parfüm kolay kolay bozulan bir sıvı değildir. Parfüm kolay kolay bayatlamaz ve raf ömrü ticari bir olaydır. O zaman 1950'de üretilen bir kokuyu bile alabilir miyiz? Alabiliriz ama...

Alabiliriz ama parfümler kimyasal şeylerdir ve tabi ki bozulabilir. Burada önemli olan nokta saklama koşulları. Güneş görmeyen bir yerde, aşırı sıcak olmayan bir ortamda, yani normal bir dolapta saklanan bir parfümün bozulması neredeyse imkansızdır. Bazılarımız internetten siparişi veriyor ve sonra da kalıcı değil diye bu şirket bayat parfüm satıyor diyor. Kutusunu yeni açtığınız bir parfümün bayatlaması için onun kutusuyla birlikte uzun süre güneş ışığına doğrudan maruz kalması lazım. Her parfümde değişebilen kalıcılık değerine göre bir parfümün bozulup bozulmadığını anlayamazsınız. Bu yüzden parfüm satan birçok internet sitesini ya da kuruluşu bayatlamış ya da bozuk parfüm satıyor diye karalamayın lütfen.

Yalnız dikkat etmeniz gereken bir konu var ki o da döküm şişe parfümler. Özellikle bir minyatür parfüm kolesksiyoncusu olarak söyleyebilirim ki döküm şişe parfümler sprey şişelere oranla kolayca bozulabiliyor. Çünkü hava ile doğrudan temas edebilmesinin yanında dökerken teninize de temas edebilir. Ayrıca bozulmuş bir parfümü zaten net bir şekilde hissedebiliyorsunuz. Tarif etmesi zor olan bir koku ve bozulmuş bütün parfümler bu kokuyu yayar.

Parfümde Orjinalliğe Dair

İkinci önemli efsane ise sahte parfüm efsanesi. Özellikle Dubai üretimi parfüm olayını çok duyarsınız. AVM'lerdeki çok bilmiş parfüm satıcıları bu efsaneyi daha da körükler. Şöyle ki yine bir internet sitesinden parfüm satın alıyorsunuz ve diyorsunuz ki bu kalıcı değil. Zaten her parfüm çok kalıcı olmak zorunda da değil ama sonra bu parfüm sahte mi diye düşünmeye başlıyorsunuz. Biraz da ucuza almışsınız kıllanıyorsunuz tabi duruma. Sonra çok bilmiş internet yorumcuları falan mağaza zincirine git orjinalliğini kontrol ettir diyor. Sanki orada bir cihaz var ve molekülleri inceleyerek parfümün orjinalliğini test ediyor. Yok öyle bir şey. Orada çalışan kişi parfümü kokluyor ve size ne kadara aldığınızı soruyor. O mağazada 300 TL olan parfümü siz 200 TL'ye aldınız diye hemen damgayı yapıştırıyor: "Bu parfüm sahte!". Tabi bazıları kokunun sahte olup olmadığından da tam emin olamadığı için daha büyük bir iddia ortaya atıyor: "Bu parfüm Dubai üretimi!". Bak sen yorumlara! Dubai üretimi olunca orjinaline yakın bir koku oluyormuş. Orjinaline senin ayırt edemeyeceğin düzeyde benzer parfüm yapıyorlarsa zaten helal olsun, kullanın bence.

Bu da bir efsane ve özellikle mağaza zincirlerinin, ucuza satan siteleri karalamak için yaptığı şekiller ama... Yine uyarıyorum bu yazı yanlış anlaşılmasım. O çok meşhur zincirlerde 300 TL olan bir parfümü size 70 TL'ye sattığını iddia eden yerden kaçın. Yalnız şöyle 180-250 TL civarında olanlar genelde güvenilirdir. Aslında siz kimleri kastettiğimi biliyorsunuz. M**u, mis***ra, lid**na, mar****ni, mor**po, tren**ol gibi sitelerden alışveriş yaptım ve ileride sahtekrarlık yapmazlarsa şu ana kadar hepsi orjinal ürünü ucuza satıyor. Aslında ucuza da satmıyor, mağaza zincirleri size pahalıya satıyor. Dediğim gibi çok çok ucuz parfümler kesinlikle güvenilir değildir ve sahtedir bunu da denedim.

Sahtelik olayında bir diğer durum biraz daha inandırıcı. Kişi yine bir yerden parfüm alıyor ve diyor ki ben bu parfümü defalarca kullandım bu farklı kokuyor. Yine çok bilmiş parfüm satıcılarına danışıyor ve onlar az önce söz ettiğim sahte ya da Dubai efsanesini teşhis olarak koyuyor. Çok net bir şekilde söyleyebilirim ki ben daha orjinaline çok çok yakın bir sahte parfüm koklamadım. Eğer ki orjinaline çok benziyorsa ve size biraz farklı geliyorsa düşünmediğiniz bir nokta daha vardır. O da parfümün formül değişikliğine uğraması. Malesef ki markalar bazı formül değişikliklerini gizleyebiliyorlar. Bu durumda da parfümün kalıcılığında ya da bazı esanslarında farklılıklar hissediyorsunuz. Ayrıca bir daha vurgulamak istiyorum parfüm standındaki satıcılara ben güvenmemenizi öneriyorum. Aralarında çok bilgili ve parfüm sevdalısı olanlar işin ehli olabiliyor ama birçoğu ekmek parasını kazanma gayesinde ve aslında parfümlerin içerikleri hakkında çok da bilgi sahibi değiller. Birinde benimle Dior Homme'un formülünün hiç değişmediğini bile tartışmışlardı mesela. Dior resmi olarak açıklasa da onlar için önemli değil çünkü onlar yıllardır bu işte çalışıyor! Üzgünüm ama yıllar değil, tutku ve merakınız önemli olan.

Peki gerçekten sahte parfümü nasıl anlayabiliriz? Kokusu açık parfümlerden farklı olmak üzere daha silik bir yapıda oluyor. Size kesinlikle orjinal parfümün hissiyatını vermiyor ama ilk sıktığınızda çok benzer bir koku yayıyor. Tabi üzerinizde çok kalmıyor. Ayrıca şişesi ve kutusu kendini ele veriyor. Bariz bir şekilde orjinaline göre daha adi duruyor ama yine de iyi taklit ettiklerini bilmekte fayda var. Benim önerim az önce sözünü ettiğim ve nispeten çok duyulmuş olan internet sitelerinden parfümü tercih etmeniz. Eğer ilk kez o parfümü alıyorsanız sahteliğini kontrol etmeniz zor olacaktır. Daha hassas bir burnunuz olmalı.

Parfümde Ten Uyumuna Dair

Parfümde ten uyumu meselesi aslında tam efsane sayılmaz ama biz bu durumu efsaneleştiriyoruz. Bilmeniz gerekir ki parfümlerdeki esans oranları çok yüksek değildir ve sizin teninize değdiğinde olağan halinden olağanüstü bir sapma göstererek değişmez. Belki çok saf esansları bileğinize sürerseniz kimyanızla karışacaktır ama parfümlerde bu durumun gözükmesi için çok özel durumlar gerekir. Teniniz normal bir tenden çok farklı bir yağa sahiptir ve genel olarak parfümler sizde biraz değişebilir. Bunun yanında teniniz kalıcılık oranını büyük ölçüde değiştirebilir. Ayrıca kıyafete sıktığınız parfüm ile teninizdeki parfüm de farklı kokacaktır.

Yani gördüğünüz gibi teniniz kokuyu belirli bir miktarda değiştirir ama bu öyle olağanüstü bir değişim değildir. Hatta çoğu kez insan burnunun algılayamayacağı bir değişimdir. Peki sıkça karşılaşılan efsanemiz ne? Tabiki de "bu parfüm senin tenine çok iyi uyum sağladı" efsanesi. Burada atladığımız nokta insanın sadece koku duyusunu kullanarak yaşamadığı gerçeğidir. Hatta gözlerimiz, kulaklarımız ve dahi belleğimiz kokulardan çok daha hayati işlevlere sahiptir. Şimdi aklınıza iki arkadaşınızı getirin ve düşünün ama bu ikisi mümkün olduğu kadar uzak karakterlerde olsun. İkisine de saf çikolata kokusu sıkın. İkisinde de aynı hissi mi uyandırır? Uyandırmaz çünkü siz o insanı tanıyorsunuz. Onun saç rengine, göz rengine, ten rengine, boyuna ve  karakterine dair birçok bilgiye sahipsiniz. Hatta onunla yaşadığınız çok fazla anınız var. İşte siz örtük bir şekilde bazı kokuların o insana çok uyduğunu düşünüyorsunuz. Bu konulara da meraklı bir psikolog olarak söyleyebilirim ki bir insana elma kokusunu çok yakıştırıyorsanız bu tamamen sizin algılarınız ve geçmiş deneyimlerinizle alakalı bir durum ama siz bunun sebebini bilinçli bir şekilde ortaya koyamazsınız.

İşte biz böylesi durumlarda yaşadığımız deneyimlerin çoğunu parfümün ten uyumu ile açıklıyoruz ve çok büyük bir yanılgıya düşüyoruz. Çok sevecen, her an gülen, etrafına neşe saçan bir insan biraz tatlı ve enerjik bir koku sıktığında bu ona çok yakışacaktır. Parfüm onun teniyle kimyasal bir uyum yakaladı diye değil. :-)

Ten Kokusuna Dair

Normalde yazım bitti ama bir de ufaktan ten kokusu meselesine değinmek isterim. Bu da abartılan bir durum. Gerçekten bazı insanların vücudu çok kokan bir yağ üretir ama bu çok sık karşılaşılan bir olay değil. Hele hele saçlarını şampuanla yıkayan, duş jeli kullanan, deodorant sıkan bir insanın üstündeki kokuları düşünürseniz ten kokusunu almanız imkansız hale gelir. Gerçekten ten kokusu belli olan bir insanın da ten kokusunu almanız için onu çok yakından koklamanız gerekir. Bu durumda bile aldığımız kokuların çoğu başka kokulardır.

Ten kokusu meselesine efsane demesem de ben sevgilimi ten kokusundan tanırım diyen insanlara 10 deneme yapsanız yarısından çoğunda tanıyamayacaktır. Fakat bilmeniz gereken önemli ayrıntı insan beyni bizim bilinç düzeyimizdeki çalışmasından çok daha fazlasını gerçekleştirir. Size çok yakın birinin ten kokusunu duyduğunuzda bunu bilinçli olarak algılamanız zor dedim ama istemsiz bir şekilde onunla ilgili anılarınız aklınıza gelebilir. Bazen kokular bilinç düzeyine ulaşmazlar ama beynimiz tarafından alınır ve belirli nöral ağlar tetiklenir. Böyle bir durumda da istemsiz bir şekilde o insan aklınıza gelebilir ya da ondan nefret ediyorsanız istemsiz bir şekilde öfkelenebilirsiniz.

Ter kokusunda durum çok farklı. Duygudurumumuza göre ter kokularımız da değişebiliyor ve insanlar farklı kokularda terler üretiyor ama bu ter kokusundan bir insanı tanımanız da insan burnu için oldukça zor bir iş. Bir çalışmada korkan bir insanın ter kokusunu çoğu katılımcı ayırt edememiştir. Parfüm tasarımcısı uzmanlar ise ortalamanın üstünde olmak üzere doğru tahmin yapabilmiştir. Bilimsel kaynaklar vererek blog ruhunu bozmak istemedim ama tezimi kokular üzerine yaparken bu konularda çok fazla makale okuduğumu da bildirmek isterim. Bir nevi uzmanlık alanım sayılabilir.